Storeulvsyndromet

Thomas Hylland Eriksen vil i si siste bok svara på dei store spørsmåla på vegne av den norske middelklassen, og gjer dette gjennom ein allegori til Storeulv-forteljinga i Donald Duck. Storeulv brukar all tida si på sitt store prosjekt, det er å fanga og eta dei tre små grisane. Stort sett mislukkast han, men ein gong greier han å fanga dei tre små grisane, og skal til å leggja dei i gryta då ein av grisane spør: ”Kva skal du gjera i morgon, når du har ete oss, Storeulv?”. Storeulv skjønar raskt poenget, og slepp laus dei tre små grisane.

Dette er allegorien til oss som tilhøyrer den norske middelklassen i 2008. Me lever i eit samfunn som til forveksling liknar eit paradis: Levealderen er høgare enn nokon gong, velferden og forbruket er på eit historisk høgt nivå, og me er frie til å gjera kva me vil. Samtidig hevdar Hylland Eriksen at me ikkje er lukkelege, på mange måtar kan det sjå ut til at nordmenn var lukkelegare for femti år sidan. Kvifor mislukkast me i jakta på lukka i overflodssamfunnet?

Sjølv om Hylland Eriksen er ein kunnskapsrik og engasjerande formidlar i si jakt på lukka i overflodssamfunnet, er svara han kjem med utilstrekkelege. Den karakteristiske skrivestilen til Hylland Eriksen, med eit vell av referansar og innfall, gjer at bodskapet til Hylland Eriksen i denne samanhengen blir fragmentert og utydeleg. Han tek til orde for ein masse banalitetar i jakta på lukka (”ikke klø deg når det ikke klør”), og greier ofte ikkje å koma med gode svar når spørsmåla overskrid det banale. Dessutan avviser Hylland Eriksen til stadighet sine eigne innsikter i boka. Sjølv om det er eit akademisk idéal å vera drøftande i stilen, treng me som lesarar fleire haldepunkt i ei bok som tek mål av seg å svara på ei eksistensiell krise.

Hylland Eriksen sine innfallsvinklar til Storeulv-syndromet er mange, men han manglar det som må vera ein av dei mest nærliggjande. Miljø- og livsstilrørsla ”Fremtiden i Våre hender” (FIVH) oppstod nemleg som ein reaksjon på spørsmålet om kva me skal leva for i overflodssamfunnet. FIVH var i så sterk medvind, at New York Times spurte i ein større artikkel på slutten av -70-talet om Noreg ville bli det fyrste vestlege landet som avsto frå vidare velferdsvekst, i solidaritet med verdas fattige og fordi FIVH meinte at me var i ferd med å bli rikare enn me hadde godt av. Erik Dammann, som grunnla FIVH, drøftar i sin sjølvbiografi ”Kontraster” kvifor han og heile rørsla har mislukkast i sitt prosjekt. Det er ei bok Thomas Hylland Eriksen burde lesa.

(Bokmelding i Utropia, studentavisa i Tromsø)