Her om dagen fekk eg ein e-post frå ein kar eg kjenner frå gamalt av. Han er uroa over framtida til vår skakkøyrte klode, og skriv:
«Det eg lurar på er: Kva er det mest overhengande trugsmålet menneskeheita møter dei komande 50 åra når det gjeld miljø? Er det den enorme befolkningseksplosjonen? Er det global oppvarming? Eller er det oljekrise? Eller er det noko anna, som eg er avskore frå å vita noko særleg om? Det er som du veit svært mykje snakk om global oppvarming, men eg har ei nagande kjensle av at desse andre vert snakka for lite om i samanlikning. Er det ei riktig antaking?
Det mest deprimerande svaret vil vel vera at desse tre problema vil virka saman til eit altomfattande problem som vil føra til systemsvikt og katastrofe. Dei mest pessimistiske blant oss hevdar vel det. Kva er di meining? Viss dette er tilfelle vil eg gjerne vita om det. Då må eg førebu meg på å læra å driva ein gard ut frå før-industrielle landbruksprinsipp som samtidig må vera sjølvforsynt.»
Her er det mange spørsmål som kvar for seg krev lange og grundige svar. Om eg likevel skal våga meg utpå med eit svar i høveleg blogginnlegg-lengde, må det bli noko slikt som dette:
«Takk for e-post med mange viktige spørsmål. Eg deler di uro over vår klode si framtid, men kan nok ikkje koma med eintydige eller fullgode svar på dine spørsmål. Eg skal likevel gjera eit forsøk på eit svar.
Det er nærliggjande å peika på at det er den globale oppvarminga som er den største miljøtrusselen me har. Sjølv om det er mykje usikkerthet knytt til kor store konsekvensar dei menneskeskapte klimautsleppa har for klimaet på jorda, er det liten tvil om at vårt noverande levevis vil setja svært mange menneskeliv i fare i framtida.
Den globale oppvarminga er som du nevner ledsaga av ei rekkje andre miljørelaterte kriser som befolkningsvekst, landbrukskrise, vatnkrise og mange andre. Felles for alle desse, er at dei er oppstått som resultat av det me må kalla ei sivilisasjonskrise. Til grunn for vårt økonomiske system, ja til grunn for heile vårt moderne liv, ligg det nemleg ei oppfatning av at økonomisk vekst, større produksjon og høgare forbruk er dei måla som overskuggar alle andre mål. Ifølge denne ekspansive veksttanken er det ingen grenser for kor mykje me kan forbruka av naturressursane, det er økonomien og ikkje økologien som set grensene for utviklinga. Denne veksttanken er derfor den direkte årsaka til den globale oppvarminga og dei andre miljøproblema me står ovanfor. Våre grenselause planar om fleire og lengre reiser, større hus, nye bilar og mykje anna har ført oss inn i ei økologisk krise som korkje økonomien eller teknologien er i stand til å løysa. Dessverre tar heller ikkje politikarane inn over seg alvoret i denne sivilisasjonskrisa.
Kva krevst det så for at me skal løysa den eksistensielle krisa som me står oppe i? Eg har lite tru på din idé om å driva ein gard etter førindustrielle prinsipp. Sjølv om intensjonen er god, vil det både frå eit økologisk og eit eksistensiellt utganspunkt vera eit dårleg svar på krisa vår. Reint økologisk var det før-industrielle landbruket så inneffektivt og så arbeidsintensivt, at det vil vera sløsing med dyrkbar jord å driva etter dei prinsippa.
Eksistensielt er me nødt til å forhalda oss til at brorparten av verdas befolkning bur i byar og tettstader. Det er derfor i byane at utfordringa er størst for å finna nye, berekraftige måtar å leva i kvardagen på. Når dette er sagt, er det i lys av dei globale miljøutfordringane stort behov for å vidareutvikla det økologiske landbruket. Om du verkeleg ynskjer ei framtid på bygda, er ei satsing på det økologiske landbruket absolutt noko å vurdera.
Om me skal ha noko håp, treng me langt fleire aktivistar som er viljuge til å bruka litt av tida si på å overtyda politikarane om at den einsidige vekstpolitikken ikkje kan fortsetja. Vanlige folk, som deg og meg, må organisera oss kollektivt for å pressa politikarane til å gjennomføra klima- og miljøtiltak som vil kosta litt for oss som enkeltpersonar, og som vil kosta ganske mykje for samfunnet som heilskap. Det er etter mitt syn løysinga, både på den økologiske og på den eksistensielle krisa.
Dette var uansett eit kort og utilstrekkeleg svar. For å få ei betre innsikt i kvifor me er havna i denne krisa, og i kva som vil krevjast for å løysa den, vil eg tilrå to lesverdige bøker:
Arne Vinje: Menneske, natur og kultur (Landbruksforlaget 1996)
George Monbiot: Heat – How to stop the Planet Burning (engelsk 2006)»
2 kommentarer:
Interessant perspektiv. Skjønner likevel ikke helt hvordan du mener at denne sivilisasjonskrisen skal løses. Er det virkelig tilstrekkelig at politikerne tar noen grep "som koster litt for oss som enkeltpersonar, og mykje for samfunnet som heilskap."
Trenger vi ikke snarere en revolusjon dersom vi skal bryte med vårt gamle system?
Henning
Ja, eg meiner at det truleg er tilstrekkeleg at politkarane tek grep som vil kosta relativt lite fos oss som enkeltpersonar og noko meir for samfunnet som heilskap. Les til dømes George Monbiot si bok som er nevnt i dette innlegget.
Eg har ikkje nevneverdig tru på ein revolusjon, og ser ikkje heilt kvar den skulle koma frå i denne samanhengen. Korleis ser i så fall du for deg at ein slik revolusjon for eit nytt system skulle oppstå og utvikla seg?
Legg inn en kommentar