Dei siste 15 åra har eg vore ein del av den mest fleksible delen av den norske arbeidsstokken. Eg har trødd til i ferieperiodar, og tidvis jobba 150% stilling i periodar kor den jamne arbeidstakar har nytt velfortente fridagar. I kvardagen, det vil sei alle dei dagane kor vanlege arbeidstakarar er på jobb frå åtte til tre, har eg nytt venlege dagar på universitetet eller i arbeid på eit bortgøymt økokollektiv for kost og logi. På dette viset har eg finansiert eit vaksenliv bortanfor det ofte ufrie og lite lystprega arbeidslivet som dei fleste tek del i.
No er det mykje som tyder på at desse frie åra snart kan vera forbi. Eg vert snart uteksaminert frå universitetet, og ting tyder på at eg i løpet av nokre månader kjem til å søka meg fast lønnsarbeid for fyrste gong i mitt liv. På den eine sida kan dette synast som ei lette, kven let seg ikkje freista av ordna pensjon, sosiale arbeidsdagar, sumarferie og ei feit lommebok? Det er jo også eit privilegium å få bidra med si arbeidskraft på fulltid, etter at ein i mange år har vore på mottakarsida i ein generøs norsk velferdsstat.
På den andre sida står eg framfor noko som kan minna om eit vakent mareritt. Det synes nemleg uungåeleg at løna arbeid fører med seg eit langt sterkare fokus på det materielle. Mange seier at den største utfordringa med fast arbeid, er at ein vert svært avhengig av den høge inntekta, og at det ikkje er mogeleg å gå tilbake til ein kvardag utan full jobb når ein fyrst er i arbeid. Folk med fast jobb har dessutan ein stygg tendens til å snakka mykje om huslån, gjeld, renter, investeringar, lønn osb. Dette gjeld underleg nok også dei som har god økonomi. Korleis skal det bli å gå inn i ein kvardag kor ein knappast kan unngå å bli både materialist og lønnsslave?
H.C. Andersen sitt eventyr «Tepotten» belyser noko av det sentrale i arbeidslivet. «Tepotten» handlar om ei tekanne som lever eit luksuriøst og overfladisk liv som bordpryd hos ein familie i dei høgare samfunnslag. Tekanna har ei sentral oppgåve i den borgarlege heimen: «...jeg er den givende, den rådende, jeg utbreder velsignelsen blandt den tørstende menneskehed; i mitt indre forarbejdes de kinesiske blade i det kogende, smagløse vand.» Etter ei arbeidsulukke, kor tekanna mistar både hank og tut, startar ei tyngre tid, kor tekanna blir liggande ubrukt som eit simpelt skår i eit hjørne.
Etter ei stund blir tekanna gitt bort til ein tiggar som kjem på døra. Tiggaren sel tekanna vidare som blomsterpotte, og den nye eigaren legg ein blomsterløk i den. Det er då det nye livet startar: «Og løget låg i jorden, løget lå i mig, der var kraft og kræfter; pulsen slog, løget skød spire, det var ved at sprænges av tanker og følelser; de brød ud i blomst; jeg så den, jeg bar den, jeg glemte mig selv i dens leilighed: velsignet er det at glemme sig selv i andre!»
Eventyret om tekanna er eit poetisk forsvar for at det finnes verdiar som er viktigare enn status, løn og utsjånad. Er det mogeleg å tenkja seg at den personlege målsetjinga med arbeidet er å gløyma seg sjølv i innsats for andre? Mi erfaring er at eg har hatt mine rikaste opplevingar i arbeidslivet, når eg har fått sjansen til å gløyma meg sjølv og mine eigne behov. Dette er uansett ei noko storslegen målsetjing, som ein truleg berre kan nå i små augneblink. Som ei generell målsetjing er den nok for ambisiøs, det norske arbeidslivet er rett og slett frå langt frå dette idealet.
Å gå inn i arbeidslivet på fast basis er eit kultursjokk som eg har kvidd meg til i mange år. Ikkje berre skal det bli slutt på studiar og late morgonar med kaffi og snus, eg skal også trø inn i den norske materialismen for alvor. Eller finnes det eit arbeidsliv bortanfor denne materialismen?
Ingen kommentarer:
Legg inn en kommentar