Dammanns draum

Den siste veka har eg lese ein av dei mindre omtalte bøkene frå sist bokhaust, nemleg Erik Dammann sin sjølvbiografi "Kontraster – Beretning om et mangfoldig liv". Sjølv om Dammann sin biografi kanskje mest av alt inviterer til refleksjonar om kva som er det gode liv, gjev den også næring til visjonar om ei samfunnsutvikling som synes utopisk i 2006.

Som dei fleste kjenner til, grunnla Erik Dammann organisasjonen "Fremtiden i Våre Hender" ved å gje ut boka med same namn midt på –70-talet. Gjennom oppstarten av FIVH fekk Damman praktisk talt heile det politiske Noreg til å støtta at me burde redusera vårt private forbruk, for å leggja til rette for at fattigare land i staden skulle få vår del av den økonomiske veksten. Grunntanken til Dammann i 1974, var at me i Noreg då hadde eit så høgt privat forbruk, at ein vidare vekst ville redusera livskvaliteten vår og gjera kulturen vår meir forflata og materialistisk.

Sjølv om ”alle” støtta Dammann sin visjon, vart det aldri praktisk politikk av grunntanken om vekststopp i ”Fremtiden i Våre Hender”. I staden har utviklinga gått i motsatt retning av Dammann sin draum, aldri har vel privat forbruk konstituert personleg identitet slik som i dag.

I 2006 er vår største politiske visjon å redusera den norske utanrikspolitiske dobbeltmoralen på flest mogeleg område, på slutten av –70-talet spurte ”The New York Times” (i lys av framveksten av FIVH) om Noreg ville bli det fyrste vestlege landet som sa nei til velstandsvekst for å hjelpa dei fattige landa? Korleis har det gått til at det politiske Noreg er blitt så forflata, og no står milevis frå dei visjonane som vart oppfatta som realistiske for berre tjue-tredve år sidan?

Tida er meir enn moden for å ta dei store visjonane tilbake i politikken. Til dømes krev både klimapolitikken og den globale ressursfordelinga løysingar som ikkje kan gjennomførast innanfor dagens system. Korleis skal me finna fram til ein tredje veg bortanfor marknads- og planøkonomi, når ingen lenger har interesse av alternative løysingar?